ΠΟΡΤΟ ΚΑΓΙΟ

Πόρτο Κάγιο είναι η σημερινή ονομασία του νοτιότερου φυσικού λιμανιού της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Στον Όμηρο το συναντάμε με την ονομασία Ψαμαθεύς. Στον Παυσανία και στον Στράβων ως “ αρχαίο ευλίμην Ψαμαθούς ” που σημαίνει τόπος με πολύ άμμο. Η ακρόπολη της Ψαμαθούς τοποθετείται στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το κοιμητήριο του Αγ. Βασιλείου. Αριστερά στον κόλπο του Πόρτο Κάγιο βρίσκονται και τα αρχαία Νεώρια που ήταν τα ναυπηγεία της Ψαμαθούς.

Τον 4ο π.Χ. αιώνα το Πόρτο Κάγιο ανήκε στο “Κοινό των Λακεδαιμονίων” και ήταν κέντρο μισθοφόρων. Υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα λιμάνια της Μάνης. Πειρατικός σταθμός και εξαιρετικό καταφύγιο για τα πλοία.

Βόρεια από το Πόρτο Κάγιο αγναντεύουμε τους δύο οικισμούς Μοναστήρι και Αχίλλειο (Κάστρο), που οι Τούρκοι το 1570 έχτισαν τείχη για να κατακτήσουν την Μάνη. Μέσα σε ένα χρόνο όμως οι Μανιάτες τους ανάγκασαν να παραδοθούν. Εξαιρετικής σημασίας λιμάνι το οποίο τον 16ο μ.Χ. αιώνα από Πορτολάνους εξερευνητές παίρνει το όνομα “Πόρτο Κάλε” που είναι και το παλαιότερο τοπωνύμιο που συναντάμε στην βιβλιογραφία. Σε βενετικά έγγραφα το 1785 συναντάμε το τοπωνύμιο Porto Quaglio καθώς και Porto delle Cailles (το λιμάνι των ορτυκιών) μιας και εκεί βρίσκουν καταφύγιο τα πουλιά πριν αποδημήσουν. Από το 1810 και μετά επικρατεί το σημερινό τοπωνύμιο “Πόρτο Κάγιο ”.

Στον ΄Β Ρωσοτουρκικό πόλεμο, το Πόρτο Κάγιο γίνεται καταφύγιο και ορμητήριο του Λάμπρου Κατσώνη. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν κανόνια από τα πλοία του. Πλέον, το Πόρτο Κάγιο είναι ένα ήσυχο λιμάνι που συνεχίζει να προσφέρει καταφύγιο σε όποιον επισκέπτη το χρειάζεται.